Wstęp
Makaron orkiszowy (z orkiszu — Triticum spelta) zyskuje popularność jako zdrowsza, smakowa alternatywa dla zwykłego makaronu pszennego. Ma delikatnie orzechowy smak, dobrze się komponuje z lekkimi sosami i — w wersjach pełnoziarnistych — dostarcza więcej błonnika i mikroelementów niż makaron z białej mąki. W artykule znajdziesz rzetelne informacje podparte badaniami i praktyczne wskazówki SEO (nagłówki, słowa kluczowe, propozycje linkowania wewnętrznego).
Co to jest makaron orkiszowy?
Orkisz (spelt, Triticum spelta) to „ziarno starożytne” — gatunek zboża spokrewniony z pszenicą, uprawiany od tysiącleci. Makaron orkiszowy robi się z mąki orkiszowej (może być jasna/razowa lub jajeczna/bezjajeczna) i występuje w wersjach: pełnoziarnistej, jasnej (białej) i jajecznej. Charakterystyczny jest delikatnie słodkawy, orzechowy smak.
Właściwości odżywcze
Wartości odżywcze zależą od produktu (marka, czy to makaron pełnoziarnisty, czy rafinowany). Ogólne obserwacje:
-
Suchy makaron orkiszowy: ~340–370 kcal / 100 g; ok. około 10–14 g białka; węglowodany ~70–75 g. (wartości zależą od marki).
-
Ugotowany (100 g): zwykle ok. 80–110 kcal w zależności od ilości wchłoniętej wody i rodzaju (pełnoziarnisty będzie miał więcej błonnika). Polskie tabele/poradniki dietetyczne pokazują wartości w tym zakresie.
Podsumowując: makaron orkiszowy dostarcza porównywalnej energii do zwykłego makaronu, ale pełnoziarnisty orkisz daje więcej błonnika, minerałów (magnez, fosfor) i często nieco więcej białka.
Korzyści zdrowotne
-
Więcej błonnika (szczególnie wersje pełnoziarniste) → lepsze uczucie sytości, wsparcie perystaltyki.
-
Bogactwo minerałów i witamin z grupy B (zwłaszcza przy produktach z pełnego ziarna).
-
Wyższa zawartość białka niż w niektórych jasnych mąkach — pomoc przy sytości i regeneracji.
Uwaga: gluten i alergie
Orkisz zawiera gluten (to gatunek pszenicy), więc nie jest odpowiedni dla osób z celiakią ani z ciężką nadwrażliwością na gluten. Osoby z łagodną nadwrażliwością lub nietolerancją mogą czasem lepiej tolerować orkisz, ale to kwestia indywidualna i warto konsultować to z dietetykiem.
Glikemia — czy makaron orkiszowy „podnosi cukier” mniej niż zwykły makaron?
Kilka ważnych punktów:
-
Makaron jako kategoria często ma niższy indeks glikemiczny (GI) niż pieczywo z tej samej mąki — to efekt struktury skrobi w paście i procesu produkcji. Gotowanie „al dente” dodatkowo obniża GI.
-
Spelt (orkisz) w formie pełnego ziarna/diet zależnie od badania może dawać niższy lub podobny poziom glikemii niż zwykła pszenica — wyniki są zmienne i zależą od produktu, stopnia przetworzenia i procesu obróbki. Niektóre badania na diecie z „ziarnami starożytnymi” pokazują niższą odpowiedź glikemiczną.
Wniosek: pełnoziarnisty makaron orkiszowy, podany al dente i w towarzystwie białka/ tłuszczu oraz warzyw, będzie lepszym wyborem metabolicznym niż biały, rozgotowany makaron.
Jak gotować makaron orkiszowy — praktyczne wskazówki
-
Użyj dużo osolonej wody (1–1,5 łyżeczki soli na 1 litr).
-
Rób test „al dente”: zaczynaj sprawdzać 2 minuty przed sugerowanym czasem na opakowaniu. Wersje pełnoziarniste zwykle wymagają 8–12 minut, makaron jajeczny krócej (5–8 min). (czas zależy od producenta).
-
Nie przelewaj gorącym wodą po odcedzeniu — zachowaj trochę wody z gotowania (skrobia) do rozrzedzenia sosu i lepszego „oblepienia” makaronu.
-
Podawaj z dodatkiem białka (np. fasola, tuńczyk, ser) i tłuszczu (oliwa, orzechy) — to spowolni wchłanianie węglowodanów.
Dwa proste przepisy (gotowe do publikacji)
1) Makaron orkiszowy z pesto rukolowym (czas: 15–20 min)
Składniki (2 porcje): 180–200 g makaronu orkiszowego, 60 g rukoli, 30 g orzechów włoskich lub pini, 30 g parmezanu, 1 ząbek czosnku, 4 łyżki oliwy z oliwek, sól, pieprz.
Sposób: Ugotuj makaron al dente. W blenderze zmiksuj rukolę, orzechy, parmezan, czosnek i oliwę. Połącz z odcedzonym makaronem i dodaj odrobinę wody z gotowania, jeśli sos jest za gęsty. Podaj z dodatkowym parmezanem.
2) Makaron orkiszowy z sosem pomidorowo-ciecierzycowym (wegański, czas: 25 min)
Składniki (2 porcje): 180 g makaronu orkiszowego, 1 puszka pokrojonych pomidorów, 1 szklanka ugotowanej ciecierzycy (lub 1 puszka), 1 cebula, 2 ząbki czosnku, 1 łyżeczka papryki słodkiej, 1 łyżka oliwy, świeża bazylia.
Sposób: Podsmaż cebulę i czosnek, dodaj przyprawy, pomidory i ciecierzycę, duś 10–12 min. Ugotuj makaron al dente, połącz z sosem. Podaj z bazylią.
Podsumowanie
Makaron orkiszowy to zdrowsza alternatywa dla zwykłego makaronu pszennego. Zrobiony z mąki orkiszowej ma delikatnie orzechowy smak, a w wersji pełnoziarnistej dostarcza więcej błonnika, białka, witamin i minerałów. Jest odpowiedni dla osób, które chcą jeść sycące i bardziej wartościowe posiłki, ale nie nadaje się dla osób z celiakią, ponieważ zawiera gluten.
Warto wybierać makaron orkiszowy pełnoziarnisty, gotować go al dente i łączyć z warzywami, białkiem i zdrowymi tłuszczami — wtedy stanowi naprawdę wartościowy element diety.
👉 W naszym sklepie Orkiszowakraina.pl znajdziesz różne rodzaje makaronów orkiszowych, idealne do codziennej kuchni.
